Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ ΝΙΧΩΡΙΩΝ ΚΑΡΠΟΦΟΡΑΣ.
Εισαγωγικά
Ταφικά μνημεία
Ο αρχαιολογικός χώρος των Νιχωρίων εκτός από τον σημαντικό οικισμό που αναπτύχθηκε εκεί, αποτελεί και ένα σημαντικό χώρο ταφικών μνημείων. Τα ταφικά μνημεία των αλληλοδιάδοχων οικισμών στο λόφο των Νιχωρίων ερευνήθηκαν στις θέσεις Ριζόμυλος (ΒΑ), Τουρκοκίβουρα, Ακόνες και Λακκούλες (Δ) και στο Βαθύρεμα (Ν). Υπάρχει ποικιλία τάφων (θολωτοί, θαλαμωτοί, κιβωτιόσχημοι κτιστοί με αψιδωτή τη μία πλευρά, ταφικοί πίθοι). Ορισμένοι κατασκευάζονται ήδη από το 1600 π.Χ. περίπου (τέλη μεσοελλαδικής - αρχές υστεροελλαδικής περιόδου), αλλά και στις επόμενες φάσεις της μυκηναϊκής εποχής με χρήση κυρίως ως τα τέλη του 12ου π.Χ. αιώνα. Κατά τον 11ο έως και τον 8ο π.Χ. αιώνα περίπου, χρησιμοποιούνται ακόμη ορισμένοι μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι, και γίνονται ταφές σε πίθους και αψιδωτούς κτιστούς τάφους.
Ανασκαφική δραστηριότητα
Η ανασκαφική δραστηριότητα στη περιοχή ξεκίνησε το 1969 από αμερικανικές αρχαιολογικές αποστολές του Πανεπιστημίου της Μινεσότα με υποδειγματικό τρόπο και με τη συνεργασία πολλών ειδικευμένων επιστημόνων. Οι ανασκαφές που έλαβαν χώρα μεταξύ 1969-1973 απέδωσαν πλουσιότατα και σημαντικά ευρήματα, ενώ η κατοίκησή του οικισμού στους Σκοτεινούς αιώνες, -1200 έως -800, που ακολούθησαν την πτώση του Μυκηναϊκού κόσμου, μας πρόσφερε πολύτιμες πληροφορίες για την περίοδο αυτή. Ο αρχαιολογικός χώρος των Νιχωρίων έχει χωριστεί σε 7 ζώνες σύμφωνα με την ανασκαφική δραστηριότητα. (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V, VI, VII)
 |
| Χάρτης με τις περιοχές ανασκαφικής δραστηριότητας 1959-1971 |
 |
Σύγχρονος χάρτης της περιοχής με προσαρμοσμένο πάνω του το χάρτη
από τις ανασκαφικές έρευνες του 1974 (με μαύρο χρώμα) |
Ο θολωτός τάφος και ο Μικρός Κύκλος
Ο θολωτός τάφος των Νιχωρίων έχει κατασκευαστεί περί το 1400 π.Χ. σε περίοπτη θέση στην ΒΔ άκρη της ακρόπολης και αποτελεί το πιο εντυπωσιακό ταφικό μνημείο του χώρου. Ανασκάφηκε την περίοδο 1972-73 και έδωσε σημαντικότατα ευρήματα, παρόλο που είχε συληθεί κατά την αρχαιότητα. Ο τάφος, μολονότι ο θόλος του έχει καταρρεύσει παραμένει ακόμα άκρως εντυπωσιακός. Ο Δρόμος του τάφου έχει Νοτιοανατολικό προσανατολισμό, εποπτεύοντας το φαράγγι του Βαθυρέματος, με θέα προς την θάλασσα. Τείχη από ασβεστολιθικές πέτρες πλαισιώνουν και τις δύο πλευρές του Δρόμου που έχει συνολικό μήκος 8.90μ. Το πλάτος του δρόμου, τόσο στο επίπεδο του εδάφους όσο και στην κορυφή των τειχών, είναι 1.75μ. Το Στόμιο του τάφου, που έχει ύψος 3.37μ., καλυπτόταν με τεράστιους ασβεστολιθικούς ογκόλιθους. Δύο από τους ογκόλιθους στην εξωτερική πλευρά του υπερθύρου βρίσκονται ακόμα στην θέση τους. Ένα τείχος έφραζε την εξωτερική πλευρά του Στομίου. Ήταν κατασκευασμένος με διπλή σειρά από ακατέργαστες ασβεστολιθικές πέτρες και εσωτερικό γέμισμα από χώμα. Απ΄ ότι φαίνεται σε κάποια στιγμή και αφού είχε ανεγερθεί το τείχος, ξαναμπήκαν στον τάφο για να κάνουν μία ακόμα ταφή. Την εποχή αυτή κάποιοι λίθοι του τείχους αφαιρέθηκαν. Μετά από την ταφή αυτή το πάνω μέρος του τείχους ξαναχτίστηκε με δουλεμένες ασβεστολιθικές πέτρες. Ο θολωτός τάφος έχει διάμετρο 6,60 μέτρα και το ύψος του θα πρέπει να ξεπερνούσε τα 6,50 μέτρα. Πιθανότατα ξύλινα πλαίσια χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του άνω μέρους του θόλου. Στον τάφο ήταν σκαμμένοι τέσσερις λάκκοι. Η εξέχουσα κοινωνική θέση των ατόμων που είχαν ενταφιασθεί σε αυτόν, μαρτυρείται και από τις πλούσιες προσφορές (κτερίσματα), που συνόδευαν τους νεκρούς.
Δίπλα ακριβώς από τον εντυπωσιακό θολωτό τάφο και στα ανατολικά του βρίσκεται ο ονομαζόμενος “Μικρός Κύκλος”. Πρόκειται για ένα μικρό κυκλικό τάφο κατασκευασμένο από ασβεστόλιθο, με διάμετρο περίπου 2 μ. και διασώζεται σε ύψος 1 μ.
 |
| Ενημερωτική πινακίδα |
 |
| Ο θολωτός τάφος |
 |
Αριστερά: φωτογραφία από τις ανασκαφές στο θολωτό τάφο
Δεξιά: το τείχος που έφραζε το στόμιο του τάφου όπως βρέθηκε στις ανασκαφές. |
 |
| Ο Δρόμος του τάφου με τα τείχη από ασβεστολιθικές πέτρες |
 |
| Ο Δρόμος του τάφου |
 |
| Ο Δρόμος του τάφου (άποψη από το στόμιο) |
 |
| Ο Δρόμος του τάφου |
 |
| Οι τεράστιοι ογκόλιθοι στο υπέρθυρο του Στομίου του τάφου |
 |
| Το στόμιο του τάφου |
 |
| Ο θολωτός τάφος |
 |
| Ο θολωτός τάφος |
 |
| Ο θολωτός τάφος |
 |
| Ο θολωτός τάφος |
 |
| Ο θολωτός τάφος |
 |
| Ο θολωτός τάφος |
 |
| Ο θολωτός τάφος |
 |
| Ο μικρός κύκλος |
 |
| Ο θολωτός τάφος ( αριστερά) και ο μικρός κύκλος ( δεξιά) |
Ο οικισμός
Σημερινή κατάσταση
Από την επίσκεψη στο χώρο καταλήγουμε στα εξής συμπεράσματα. Οι επισκέψιμοι χώροι αφορούν τις περιοχές Ι, ΙΙ, ΙΙΙ. Δεν γνωρίζουμε αν κάποιος μπορεί να επισκεφτεί και τις άλλες περιοχές. Ο χωμάτινος δρόμος πάντως που οδηγεί προς τις άλλες περιοχές δεν είναι κατάλληλος για ΙΧ και δεν δοκιμάσαμε να πεζοπορήσουμε μέχρι αυτές για να δούμε σε τι κατάσταση βρίσκονται. Από τις 3 περιοχές που επισκεφτήκαμε η περιοχή Ι είναι η πιο εντυπωσιακή καθώς είναι αυτή που περιλαμβάνει το εντυπωσιακό θολωτό τάφο και το μικρό κύκλο. Στις περιοχές ΙΙ και ΙΙΙ συναντάμε διάφορα υπολείμματα οικιστικής δραστηριότητας αλλά δυστυχώς σε σύγκριση με τις φωτογραφίες που έχουμε δει από τις ανασκαφές, φαίνονται οτι αρκετά σημεία έχουν πλέον καλυφτεί από χώματα και χόρτα. Η περιδιάβαση στο χώρο γίνεται αρκετά εύκολα καθώς είναι αρκετά προσεγμένος, αλλά η έλλειψη κάποιων ενημερωτικών πινακίδων αποτελεί μεγάλο μειονέκτημα, καθώς δεν είναι δυνατόν να καταλάβουμε αρκετά πράγματα για την καλύτερη κατανόηση του χώρου.
 |
| Λίγο πριν αποχαιρετήσουμε το χώρο. |
Ευρήματα
Μέρος των ευρημάτων από τις ανασκαφές στο αρχαιολογικό χώρο των Νιχωρίων Καρποφόρας εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας στη Καλαμάτα. Μεταξύ των ευρημάτων συναντάμε πήλινα αγγεία, σφραγιδόλιθους και κοσμήματα.
Πρόσβαση- Είσοδος.
Η πρόσβαση στο χώρο ( τουλάχιστον εκεί που βρίσκεται ο θολωτός τάφος) είναι αρκετά εύκολη. Από Μεσσήνη προς Πύλο στρίβουμε προς το χωριό Καρποφόρα και λίγο πριν φτάσουμε στο χωριό συναντάμε ενημερωτική πινακίδα με κατεύθυνση προς τα αριστερά. Από εκεί ακολουθούμε αγροτικό δρόμο για τα επόμενα 500 μέτρα και φτάνουμε στο προορισμό. Ο αγροτικός δρόμος είναι αρκετά βατός αν και χρειάζεται λίγο προσοχή. Ας ελπίσουμε πως σύντομα οι υπεύθυνοι θα καταλάβουν τη σπουδαιότητα αυτού του χώρου και θα βελτιώσουν την πρόσβαση προς αυτόν.
Ο χώρος είναι περιφραγμένος, αλλά η πόρτα ήταν ανοιχτή κι έτσι δεν υπήρχε πρόβλημα για την επίσκεψη. Αν και λογικά θα υπάρχει κάποιος που αναλαμβάνει το άνοιγμα και το κλείσιμο του χώρου καθώς στην πόρτα υπάρχει λουκέτο. Δεν υπάρχει κάποιο εισιτήριο για το χώρο.
Ενώ επίσης σημαντικό είναι και η έλλειψη χώρου στάθμευσης. Με το ζόρι χωρά να σταθμεύσει ένα αυτοκίνητο μπροστά από την είσοδο.
Επίλογος
Η ακρόπολη των Νιχωρίων αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους του Δήμου Μεσσήνης και της Μεσσηνίας γενικότερα. Στο χώρο εντυπωσιάζει ο σπουδαίος θολωτός τάφος μολονότι ο θόλος έχει καταρρεύσει. Σίγουρα χρειάζεται περαιτέρω περιποίηση ο χώρος. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να υπάρξει ένας πιο εντατικός καθαρισμός του χώρου, ώστε να είναι πιο εμφανή τα τμήματα του οικισμού καθώς και τα ταφικά μνημεία, ενώ σίγουρα είναι απαραίτητη και η τοποθέτηση επεξηγηματικών πινακίδων στο χώρο. Ας ελπίσουμε πως όλοι οι αρμόδιοι φορείς θα ευαισθητοποιηθούν και θα πράξουν τα απαραίτητα για την σωστή προβολή και ανάδειξη του χώρου, ώστε ο Αρχαιολογικός χώρος των Νιχωρίων να πάρει την θέση που πραγματικά του αξίζει.
 |
| Στην έξοδο από τον αρχαιολογικό χώρο |
Πηγές και πληροφορίες:
Νιχώρια Μεσσηνίας - Βικιπαίδεια
Νιχώρια: Ένας οικισμός των Σκοτεινών χρόνων
Νιχώρια: Ταφικές πρακτικές των Γεωμετρικών χρόνων
Πρωτογεωμετρικός Θολωτός τάφος, Καρποφόρα Μεσσηνία
Καρποφόρα: Οι ανασκαφές των νεκροταφείων
Νιχώρια - Καρποφόρα (Υπ. Πολιτισμού)
WILLIAM A. McDONALD : EXCAVATIONS AT NICHORIA IN MESSENIA: 1969-71
WILLIAM A. McDONALD ET AL.:EXCAVATIONS AT NICHORIA IN MESSENIA: 1972-1973
Χάρτης
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου